Polskie przepisy VAT w zakresie ulgi na złe długi niezgodne z przepisami prawa unijnego

Żaneta Niestier

17 grudnia 2020 r.

​Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej 15 października 2020 r. wydał pozytywny dla podatników wyrok w sprawie polskiej spółki przeciwko Ministrowi Finansów o niezgodności polskich przepisów VAT w zakresie ulgi na złe długi z przepisami prawa unijnego (sygn. C-335/19).

Zakres sprawy

Postępowanie dotyczyło polskiej spółki, która chciała potwierdzić prawo do skorzystania z tzw. ulgi na złe długi, czyli możliwości korekty podatku w przypadku braku zapłaty faktury. W związku z tym spółka powołała się na niezgodność przepisów krajowych z prawem unijnym, tj. wyrejestrowanie, upadłość, restrukturyzacja czy likwidacja nie powinny wpływać na prawo do skorzystania z ulgi na złe długi.

Wyrok TSUE

W wyroku Trybunał stwierdził, że polskie przepisy, które uzależniają obniżenie podstawy opodatkowania VAT od warunku, by w dniu dostawy towaru lub świadczenia usług, a także w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji podatkowej mającej na celu skorzystanie z tego obniżenia, dłużnik był zarejestrowany jako podatnik VAT i nie był w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji, zaś wierzyciel był w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji podatkowej nadal zarejestrowany jako podatnik VAT, są sprzeczne z unijną Dyrektywą VAT.

Zdaniem TSUE formalności, jakie mają spełnić podatnicy, by móc skorzystać przed organami podatkowymi z prawa do obniżenia podstawy opodatkowania VAT, powinny się ograniczać do formalności umożliwiających wykazanie, że po zawarciu transakcji zapłata części lub całości wynagrodzenia ostatecznie nie zostanie otrzymana.

Znaczenie wyroku

Wyrok TSUE stanowi podstawę do pominięcia niezgodnych z dyrektywą warunków ulgi na złe długi na potrzeby odzyskania VAT od nieściągniętych wierzytelności. Tym samym wyrok ten daje przedsiębiorcom możliwość korzystania z ulgi w kształcie zgodnym z unijną dyrektywą. Stanowi on podstawę odzyskania VAT w ramach ulgi na złe długi przez podatników, których kontrahenci znaleźli się w stanie upadłości lub likwidacji.

Die Vorschriften des UStG-PL über den Nachlass wegen Forderungsausfalls verstoßen gegen EU-Recht.
Der EuGH hat am 15. Oktober 2020 ein für die Steuerpflichtigen günstiges Urteil in einer Sache verkündet, bei der es um einen Rechtsstreit zwischen einer polnischen Gesellschaft mit dem Finanzminister wegen des Verstoßes der polnischen Umsatzsteuervorschriften über Forderungsausfall gegen das EU-Recht ging (Az. C-335/19).

Gegenstand des Verfahrens

Das Verfahren betraf eine polnische Gesellschaft, die sich bestätigen lassen wollte, dass sie das Recht hat, den sog. Nachlass wegen Forderungsausfalls in Anspruch zu nehmen, also die Möglichkeit einer Korrektur der Steuer, wenn die Rechnung nicht bezahlt wurde. In diesem Zusammenhang berief sich die Gesellschaft auf die Nichtübereinstimmung der inländischen Rechtsvorschriften mit dem EU-Recht, d.h. Löschung aus dem Register, Insolvenz, Restrukturierung oder Liquidation dürften keinen Einfluss auf das Recht haben, von dem Nachlass wegen Forderungsausfalls Gebrauch zu machen.

Urteil des Gerichtshofes der Europäischen Union

In seinem Urteil stellte der EuGH fest, dass die polnischen Vorschriften, nach denen die Verminderung der Mehrwertsteuerbemessungsgrundlage davon abhängig ist, dass der Schuldner am Tag der Lieferung des Gegenstands oder der Erbringung der Dienstleistung sowie am Tag vor der Abgabe der Berichtigung der Steuererklärung zur Geltendmachung dieser Verminderung als mehrwertsteuerpflichtig registriert ist, er sich weder in einem Insolvenzverfahren noch in der Liquidation befindet und der Gläubiger am Tag vor der Abgabe der Berichtigung der Steuererklärung selbst weiterhin als mehrwertsteuerpflichtig registriert ist, gegen die Mehrwertsteuerrichtlinie verstoßen.

Der EuGH stellte fest, dass sich die Formalitäten, die Steuerpflichtige erfüllen müssen, damit sie vor den Steuerbehörden das Recht auf Minderung der Umsatzsteuerbemessungsgrundlage ausüben können, auf diejenigen beschränken müssen, die den Nachweis ermöglichen, dass nach der Bewirkung des Umsatzes die Gegenleistung zum Teil oder in vollem Umfang endgültig nicht erlangt wurde.

Bedeutung des Urteils

Das Urteil des EuGH stellt eine Grundlage dafür dar, diejenigen Bedingungen für die Inanspruchnahme des Nachlasses wegen Forderungsausfalls zwecks Erstattung der Umsatzsteuer auf nicht eingetriebene Forderungen zu umgehen, die gegen die Mehrwertsteuerrichtlinie verstoßen. Somit gibt dieses Urteil den Unternehmern die Möglichkeit, den Nachlass auf eine der Mehrwertsteuerrichtlinie entsprechende Art und Weise in Anspruch zu nehmen. Auf der Grundlage dieses Urteils können Steuerpflichtige, deren Geschäftspartner sich in Insolvenz oder Liquidation befinden, die Umsatzsteuer im Rahmen des Nachlasses wegen Forderungsausfalls wiedererlangen.